ENG
INTERVIEW
Magdalena Stopa
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Praesent mattis urna mauris.
Agnieszka Berger
Lorem ipsum dolor sit amet,.
MS
You have a dual professional biography; you deal with both art and language. Your first studies were in philology of the Serbo-Croat language and Yugoslav
literatures in Belgrade. It was only years later that you took up art and started
your art studies in Canberra at the Australian National University. What was the
reason for this?
AB
– I chose to study philology because I grew up in a home where literature was
important. My mother is a Romanist, she translated from Italian, my aunt
translated from Sanskrit. I finished my studies after returning to Poland at the
University of Warsaw, because the university in Belgrade was closed due to the
outbreak of the civil war. However, art has always been in me, although I was not
always aware of it. I haven't worked as an independent artist in Belgrade yet, but
my company was mainly artists. That's where I made my first performance. It took
place at a meeting organized by Mirosław Mandić. You had to present your life
message. I created a kind of cage-dress, in the shape of a cylinder, around which I
placed broken mirrors. I covered the cage with anchovies. Then I hid inside and
stood there in silence for an hour.
I first encountered ceramics in Wrocław, in Sławek Barański's studio. He was
creating vessels from very thin rolls of light clay. Their non-obvious shapes were
something between cocoons and simplified amphoras. He invited me into the
garden where he had a wood kiln. It fascinated me. There I made my first ceramic
work - it had the form of a boat. I started looking for my place, teachers. I
wandered from studio to studio. Finally, I met Andrzej Bero and Kasia
Modrzejewska, thanks to them I joined the Keramos Association. And that was it!
Looking back over the years, I can say that this Żoliborz studio at Krasińskiego
street was unique. It had long traditions. A group of great artists worked there
and there was a fantastic atmosphere there. We organized exhibitions together
and opened the studio to the public twice a year. At the time I created a series of
small figural sculptures - "Flyers". I was drawn to metaphorical forms. It was
important to give the clay color, so I learned how to make glazes. In "Keramos" I
also used metal for the first time, I placed ceramic segments on metal structures.
Large outdoor sculptures were created, 160 and 170 cm high.
– And then you went to Australia and there completely new areas opened up to
you. Both literally and figuratively...
– I left for the first time in 2004, for half a year. The second time was in 2005, and
although I stayed there for the next fifteen years, it quickly turned out that I had
difficulty coping with this change. Belonging was an issue. I found a ceramics
association in Canberra, but it was an hour and a half bus ride from home. There
were extraordinary landscapes around, open spaces that I love, but I felt
alienated, even torn. It was difficult for me to cope with foreignness, the cultural
change was huge. I started looking for solace in nature. I walked more and more.
Immersing myself in the greenery, I regained my energy. I felt the plants and
space as energy food. Someone said I was going chloro-thrill. And I started
constructing large garden sculptures again. A series of abstract plants was
created. I used ceramic elements and metal frames again, but now I learned how
to weld and I could do the whole process myself. The slightly surreal ceramic
plants I created became close to me, like family members. I devoted myself to
creativity and art healed me.
– The sculpture you titled "Fortress" was also a record of your mental state at that
time. A geometric form on wheels, with small windows, had light inside.
– The inspiration was Dino Buzzati's novel "The Tatar Desert". I read it for the first
time as a seventeen-year-old girl. Its metaphorical nature, absurdity and
suspension in abstraction made a great impression on me. In Australia, I
remembered the feelings it evoked, I felt anonymous, waiting for the unknown.
– Then did you start dreaming about studying art?
– Yes, but it wasn't easy. I had to wait for citizenship, which took a long time.
Finally, in 2011, I was able to enroll in The Ceramics Department. Very intense
work began for me. The ANU in Canberra has a good reputation and has high
rankings in the world. Then I learned how to throw on a wheel, I made many
dishes, even a whole set. But I didn't pursue this direction because I was primarily
attracted to sculptures. The lecturers were very open, no conservatism, they gave
us a lot of freedom. Not only did we have access to wonderfully equipped studios,
but we also went to conferences together and watched many exhibitions
together. We were encouraged to reflect more broadly, but we were also taught
completely practical activities, e.g. how to use social media accounts for visual
artists, and were asked how we saw our future careers. It was very broadening
experience. I was creating large ceramic sculptures, and at the same time I started
dreaming about something much lighter. Both figuratively and literally. About
works with which I could move and travel. After graduating from the Department
of Ceramics in 2014, I decided to pursue ephemeral creativity. I signed up for
postgraduate studies at the Department of Sculpture. I started using found
objects, new materials such as silicone, and I also returned to performance.
– In 2018, you created the sculpture "Inner Noise and Silence", in which you used
an old telephone device.
– The inspiration came from observing my own internal dialogues. We all have
them, of course. Psychologists say that inner speech develops in a person at an
early stage of development and serves his survival. Sometimes, however, it can be
very tiring, especially in the face of difficult experiences or conflicts. For example,
when it turns into a nagging inner critic or becomes a field of dispute. The way to
silence these voices is to observe them. Mindfulness and meditation. This allows
you to gain some distance and, consequently, gives you a chance to modify it.
– A year earlier, during your student exchange, you did two art performances in
Prague, Czech Republic: "Where is my home" and "Tenament-Kamienica". Both
dealing with similar topics. In the first one, dressed in a light dress, you were
pulling a kind of white tent set on a platform with wheels. You had tufts of grass
attached to your glasses, and as they flowed down, they made you think of
streams of tears. In the second one, you wandered hidden inside a fabric-covered
structure that looked like a multi-story tenement house. It had windows made of
mirror material in which people could look at themselves...
– The first activity was a question about the concept of inner home and
belonging. The search for a place where I would feel at home, took a long time. To
reach it, you need to stop resisting, let go and let natural processes take place.
This place is found in silence, within oneself. You have to mature. The grass-
covered glasses symbolized the nature that would lead me to this place. The
second performance was an image of my dream of creating a home and finding a
like-minded community with whom I could share it. Dreams of a kind of social
sculpture, of a place that would bring together traveling artists, artists seeking
dialogue, going beyond their own borders, beyond what is known to them, to
create something completely new.
– Today we can see that this performance has fulfilled its purpose. Three years
have passed and you have started to create such a house.
– Indeed, it laid the foundations for the "Agniheaven Art Residence" in Galižana
(Gallesano), a small Croatian town on the Istrian peninsula. In 2022, I started
renovation, rooms for guests were built, and on the veranda, there is a large table
and a kiln for firing ceramics. I gave this place another name: "House of Creative
Cooperation", because that's how I see its function. The first guest was Andreas
Lillepuu - an Estonian photographer who traveled from Estonia to Venice for the
Biennale on a bicycle with panniers. He appeared in Galižana. We understood
each other perfectly, I think, we explored the area together, and we were both
inspired by open vast spaces. The performances that were created as a result of
our cooperation alluded to this. Andreas filmed and took photos as I
performatively collected stones in an old olive grove. In the past, people cleaned
the ground this way and built border walls from the material obtained. It was a
successful start, although largely spontaneous. Now I have a more formal
program. Residents are usually invited for seven days, although longer stays are
also possible. Two people can arrive at the same time. Together we organize
everyday life, cook and clean. We start our time together by getting to know each
other, we share our previous experiences, synthesize them and start looking for
points of contact. Projects are created according to a jointly agreed program. If
the meeting results in material works, which is not always the case, one of them
remains in the residence.
– And what is the meaning of the name of the residence?
– "Agniheaven" consists of two parts: "Agni" and "heaven". The first, because I
created from my perspective, as a consequence of my own artistic and personal
experiences, the second, because the sky here is vast and constantly blue. It is
impossible not to notice it, not to feel the spiritual perspective.
PL
ROZMOWA
Magdalena Stopa
Masz taką dwutorową biografię zawodową, zajmujesz się zarówno sztuką jak i językiem. Twoje pierwsze studia to filologia języka serbo-chorwackiego i literatur jugosłowiańskich w Belgradzie. Dopiero po latach zajęłaś się sztuką a studia artystyczne rozpoczęłaś w Canberze na Australijskim Uniwersytecie Narodowym. Z czego to wynikało?
Agnieszka Berger
Wybrałam studia filologiczne, bo wyrosłam w domu, w którym literatura była ważna. Mama jest romanistką, tłumaczyła z języka włoskiego, ciocia tłumaczyła z sanskrytu. Studia zakończyłam już po powrocie do Polski na Uniwersytecie Warszawskim, bo w belgradzie zamknięto uniwersytet z powodu wybuchu wojny. Sztuka jednak była we mnie od zawsze, choć nie zawsze byłam tego świadoma. W Belgradzie nie działałam jeszcze jako samodzielna artystka, ale moim towarzystwem byli przede wszystkim artyści. Tam zresztą zrobiłam swój pierwszy performance. Odbył się na spotkaniu organizowanym przez Mirosława Mandića. Trzeba było zaprezentować swoje życiowe przesłanie. Stworzyłam rodzaj klatki-sukni, w kształcie walca, wokół której rozłożyłam potłuczone lustra. Klatkę pokryłam sardelami. Potem schowałam się wewnątrz istałam tak przez godzinę milcząc. Natomiast z ceramiką pierwszy raz zetknęłam się we Wrocławiu, w pracowni Sławka Barańskiego. Tworzył naczynia z bardzo cienkich wałeczków jasnej gliny. Ich nieoczywiste kształty były czymś pomiędzy kokonami, a uproszczonymi amforami. Zaprosił mnie do ogrodu, w którym miał piec opalany drewnem. Zafascynowało mnie to. Tam ulepiłam moją pierwszą ceramiczną pracę - miała formę łodzi. Zaczęłam szukać swojego miejsca, nauczycieli. Wędrowałam od pracowni do pracowni. W końcu poznałam Andrzeja Bero, Kasię Modrzejewską, dzięki nim trafiłam do Stowarzyszenia Keramos. I to było to! Z perspektywy lat mogę powiedzieć, że ta żoliborska pracownia była wyjątkowa. Miała długie tradycje. Pracowała w niej grupa świetnych artystów, panowała tam wspaniała atmosfera. Wspólnie organizowaliśmy wystawy, dwa razy do roku otwieraliśmy pracownię dla publiczności. Stworzyłam wówczas serię małych rzeźb figuralnych – „Lataczy”. Ciągnęło mnie do form metaforycznych. Ważne było, żeby nadawać glinie kolor, uczyłam się więc robić szkliwa. W „Keramosie” pierwszy raz użyłam też metalu, ceramiczne segmenty nakładałam na metalowe konstrukcje. Powstały duże rzeźby plenerowe, wysokości 160 i 170 cm.
MS
A potem pojechałaś do Australii i tam otworzyły się przed Tobą zupełnie nowe obszary. I dosłownie, i w przenośni...
AB
Pierwszy raz wyjechałam w 2004, na pół roku. Drugi raz w 2005 i chociaż zostałam tam na następne kilkanaście lat, to szybko okazało się, że z trudem radzę sobie z tą zmianą. Tęskniłam.
Znalazłam w Canberze stowarzyszenie ceramików, jednak jazda z domu autobusem trwała półtorej godziny. Wokół były niezwykłe krajobrazy, otwarte przestrzenie, które uwielbiam, ale czułam się wyobcowana, nawet rozdarta. Trudno mi było poradzić sobie z obcością, przeskok kulturowy był olbrzymi. Zaczęłam szukać ukojenia w przyrodzie. Coraz więcej chodziłam. Zanurzając się w zieleń odzyskiwałam energię. Rośliny i przestrzeń odczuwałam wręcz jak pokarm energetyczny. Mówiłam wówczas, że dostaję chloro-bzika. I znowu zaczęłam konstruować duże rzeźby ogrodowe. Powstała seria seria abstrakcyjnych roślin. Ponownie wykorzystałam ceramiczne elementy i metalowe stelaże, ale teraz nauczyłam się spawać i cały proces mogłam już wykonać samodzielnie. Nieco surrealistyczne, ceramiczne rośliny, które tworzyłam stawały mi się bliskie niczym członkowie rodziny. Oddałam się twórczości i sztuka mnie uzdrawiała.
MS
Zapisem twojego ówczesnego stanu psychicznego była również rzeźba, którą zatytułowałaś „Twierdza”. Geometryczna forma na kółkach, z małymi okienkami, miała w środku światło.
AB
Inspiracją była powieść Dino Buzzati’ego „Pustynia Tatarów”. Czytałam ją po raz pierwszy jako siedemnastoletnia dziewczyna. Jej metaforyczność, absurd, zawieszenie w abstrakcji zrobiły na mnie wielkie wrażenie. W Australii przypomniały mi się uczucia, które wywołała, czułam się anonimowa, oczekująca na niewiadome.
MS
Wówczas zaczęłaś marzyć o studiach artystycznych?
AB
Tak, ale to nie było proste. Musiałam poczekać na obywatelstwo, co zabrało dużo czasu. W końcu jednak, w 2011 roku, mogłam zapisać się na wydział rzeźby. Rozpoczęła się dla mnie bardzo ntensywna praca. Uniwersytet w Canberze cieszy się dobrą opinią, ma wysokie rankingi na świecie. Nauczyłam się wówczas toczyć na kole, zrobiłam wiele naczyń, nawet cały serwis. Ale tego kierunku nie kontynuowałam, bo przede wszystkim pociągały mnie rzeźby. Profesorzy byli bardzo otwarci, zero konserwatyzmu, dawali nam dużą wolność. Nie tylko mieliśmy dostęp do wspaniale yposażonych pracowni, ale też jeździliśmy razem na konferencje, oglądaliśmy wspólnie wiele wystaw. Zachęcano nas do szerszej refleksji, ale uczono też działań zupełnie praktycznych, np. obsługi kont mediach społecznościowych dla artystów, pytano, jak widzimy naszą dalszą karierę. To było bardzo rozwijające. Tworzyłam duże ceramiczne rzeźby, a równocześnie zaczęłam marzyć o czymś znacznie lżejszym. I w przenośni i dosłownie. O pracach, z którymi mogłabym się przemieszczać, podróżować. Po zrobieniu dyplomu na Wydziale Ceramiki w 2014 roku, podjęłam decyzję o twórczości efemerycznej. Zapisałam się na podyplomowe studia na Wydziale Rzeźby. Zaczęłam używać przedmiotów znalezionych, nowych materiałów, takich jak sylikon, powróciłam też do performansu.
MS
W 2018 roku stworzyłaś rzeźbę „Inner Noise and Silence”, w której wykorzystałaś stary aparat telefoniczny.
AB
Inspiracją była obserwacja moich własnych wewnętrznych dialogów. Wszyscy oczywiście je mamy. Psycholodzy twierdzą, że mowa wewnętrzna rozwija się u człowieka na wczesnym etapie rozwoju, i służy jego przetrwaniu. Czasem bywa jednak bardzo męcząca, zwłaszcza w obliczu trudnych przeżyć, czy konfliktów. Gdy na przykład przeradza się w dokuczliwego wewnętrznego krytyka albo staje się polem sporu. Sposobem na wyciszenie tych głosów jest ich obserwacja. Uważność i medytacja. To pozwala złapać dystans, a w konsekwencji daje szansę na modyfikację.
MS
Rok wcześniej, podczas wymiany studenckiej, zrealizowałaś w czeskiej Pradze dwa performanse, „Where is my home” i „Tenament-Kamienica”. Oba dotykały podobnych problemów. W pierwszym, ubrana w jasną sukienkę, ciągnęłaś za sobą rodzaj białego namiotu ustawionego na platformie z kółkami. Do okularów miałaś przymocowane pęki trawy, które spływając do dołu przywodziły na myśl potoki łez. W drugim wędrowałaś ukryta wewnątrz obszytej płótnem konstrukcji, która wyglądem przypominała kilkupiętrową kamienicę. Miała okna z lustrzanego materiału, w których ludzie mogli się przeglądać...
AB
Pierwsze działanie było pytaniem o koncepcję wewnętrznego domu i o przynależność. Poszukiwanie miejsca, w którym czułabym się jak w domu, jak u siebie, długo trwało. By do niego dotrzeć, trzeba przestać stawiać opór, odpuścić i pozwolić toczyć się naturalnym procesom. To miejsce odnajduje się w ciszy, wewnątrz siebie. Trzeba dojrzeć. Okulary pokryte trawą symbolizowały naturę, która miała mnie doprowadzić do tego miejsca. Drugi performance był obrazem mojego marzenia o stworzeniu domu i znalezieniu podobnie myślącej społeczności, z którą mogłabym się nim dzielić. Marzenia o rodzaju społecznej rzeźby, o miejscu które skupiałoby podróżujących artystów, artystów poszukujących dialogu, wychodzących poza własne granice, poza to co jest im znane, by stworzyć coś zupełnie nowego.
MS
Dzisiaj widać, że ten performance spełnił swoje zadanie. Minęły trzy lata i zaczęłaś tworzyć taki dom.
AB
Rzeczywiście, dał podwaliny pod „Agniheaven Art Residence” w Galiżanie, małym chorwackim miasteczku, na półwyspie Istria. W 2022 roku rozpoczęłam remont, powstały pokoje dla gości, a na werandzie duży stół i piec do wypału ceramiki. Nadałam temu miejscu jeszcze drugą nazwę: „Dom Współpracy Twórczej”, bo tak właśnie widzę jego funkcję. Pierwszym gościem był Andreas Lillepuu – estoński fotograf, który podróżując na rowerze z sakwami, jechał z Estonii do Wenecji na Biennale. Pojawił się w Galiżanie. Rozumieliśmy się doskonale, przemierzaliśmy wspólnie okolicę, obydwoje nas inspirowały otwarte przestrzenie. Do tego nawiązywały performanse, które powstały jako rezultat naszej współpracy. Andreas filmował i zrobił zdjęcia, gdy performatywnie zbierałam kamienie w starym gaju oliwnym. Dawniej ludzie tak czyścili ziemię, a z uzyskanego materiału usypywali graniczne murki. To był udany początek, mimo że w dużym stopniu spontaniczny. Teraz mam już bardziej sformalizowany program. Rezydenci zapraszani są zazwyczaj na siedem dni, choć możliwe są też dłuższe pobyty. W tym samym czasie mogą przyjechać dwie osoby. Razem organizujemy życie codzienne, gotujemy i sprzątamy. Wspólny czas rozpoczynamy od wzajemnego poznania, dzielimy się naszymi dotychczasowymi doświadczeniami, syntetyzujemy je i zaczynami szukać punktów stycznych. Projekty powstają według wspólnie ustalonego programu. Jeśli efektem spotkania są prace materialne, a nie zawsze tak jest, to jedna z nich pozostaje w rezydencji.
MS
A jak należy rozumieć nazwę rezydencji?
AB
Agniheaven” składa się z dwóch członów: „Agni” i „heaven”. Pierwszy, bo tworzyłam z mojej perspektywy, jako konsekwencję własnych doświadczeń artystycznych i osobistych, drugi, bo niebo jest tu rozległe i ciągle niebieskie. Nie sposób tego nie dostrzec, nie poczuć perspektywy duchowej.